پژوهشی که توسط یک مؤسسه مستقل آمریکایی انجام شده است، نشان میدهد تبعیض علیه بیوگان و زنان مطلقه پدیدهای است که در بسیاری از کشورها وجود دارد.
استیون کال مدیر مؤسسه وُرلد پابلیک اُوپینیون به هنگام انتشار این گزارش در روز دوشنبه هفته گذشته که مصادف با روز بینالمللی بیوگان بود، گفت: بدرفتاری با زنان بیوه و مطلقه تا حدی نه فقط در کشورهای دارای جامعه سنتی بلکه در کشورهای دارای نظام قضائی پیشرفته نیز وجود دارد. کارشناسان نظرسنجی این مؤسسه خاطرنشان میکنند اکثریت افراد در 17 کشور که نماینده 60 درصد جمعیت جهان هستند، معتقدند تبعیض یک حقیقت زندگی برای زنان بیوه و مطلقه است. در 12 کشور، فقط 28 درصد پاسخدهندگان گفتند تبعیضی علیه زنان بیوه وجود ندارد. فقط 27 درصد چنین عقیدهای درباره بدرفتاری با زنان مطلقه داشتند.
به گزارش ای پی اس، مصاحبهکنندگان این نظرسنجی با بیش از 17 هزار نفر در چین، هند، ایالات متحده، اندونزی، نیجریه، روسیه، مکزیک، انگلیس، فرانسه، آذربایجان، اوکراین، مصر، ایران، ترکیه، سرزمینهای فلسطینی، تایلند و کره جنوبی صحبت کردند. در این نظرسنجی معلوم شد زنان بیوه و مطلقه دچار انواع مختلفی از تبعیض هستند، مثلاً در کشورهای کمتر توسعهیافته، اغلب زنان به سختی میتوانند پس از مرگ شوهر، صاحب دارایی وی شوند. در عوض، در کشورهای توسعهیافته که زنان عمر طولانیتری دارند، مشکلات نظام تأمین اجتماعی بیشتر بر زنان تأثیر میگذارد. مثلاً در ایالات متحده نرخ فقر در میان زنان بیوه، مطلقه یا متارکه کرده بسیار بیش از حد میانگین است.
یک مؤسسه خیریه در لندن اعلام کرده است هر روز بیش از 100 میلیون زن بیوه و فرزندانشان در معرض آزار و بهرهکشی هستند. چری بلر همسر تونی بلر نخستوزیر انگلیس و رئیس این مؤسسه خیریه گفت که بیوگی برای این زنان به معنای محرومیت از حقوق ابتدایی بشر است. پژوهشگران میگویند در برخی جوامع بیوگان همواره در معرض آزار هستند. آنان نه فقط برای وراثت اموال با مشکل حقوقی روبهرو هستند، بلکه نمیتوانند بچههایشان را به مدرسه بفرستند. این امر سبب میشود بیوگان و بچههای آنان آسیبپذیرترین وفقیرترین گروه فقرا باشند.
نظرسنجی مؤسسه وُرلد پابلیک اُوپینیون نشان داد اکثریت پاسخدهندگان در کره جنوبی
(81 درصد)، ترکیه (70 درصد)، سرزمینهای فلسطینی (61درصد)، نیجریه (58 درصد) و چین (54 درصد) معتقدند بیوگان با تبعیض دست به گریبان هستند. در هند 42 درصد افراد این امر را تأیید کردند، اما اکثریت افراد در اوکراین (53 درصد) و اندونزی (54 درصد) نظری مخالف این عقیده را دارند. در عوض، اکثریت افراد در فرانسه، روسیه، ایالات متحده، آذربایجان و مصر نسبتاً درباره رفتار با بیوگان در جوامع خود خوشبین هستند.
در چندین کشور، زنان بیوه مجبور هستند با برادر شوهر خود ازدواج کنند و اغلب در معرض سوءاستفاده جنسی مردان خانواده شوهر خود قرار میگیرند. تحقیقات نشان میدهد زنان بیوه در برخی کشورهای در حال توسعه از جانب خانوادههای خود طرد و مجبور میشوند با روسپیگری، گدایی یا کار کردن بهعنوان کارگر روزمزد امرار معاش کنند، چون معمولاً بیسواد هستند یا سواد اندکی دارند. بنا به گزارش سازمان ملل، قاچاقچیان انسان به زنان جوان به خصوص بیوگان اهل روسیه، جمهوری چک، لتونی، مجارستان و لهستان وعده شغل میدهند و سپس با انتقال آنان به کشورهای ثروتمند، این زنان را به روسپیگری وادار میکنند.
نظرسنجی فوقالذکر نشان داد در 5 کشور بیشتر افراد معتقدند با بیوگان بدرفتاری میشود که شامل کره جنوبی (82 درصد)، مصر (80 درصد)، ترکیه (72 درصد)، آذربایجان (54 درصد) و سرزمینهای فلسطینی (53 درصد) میشود. فقط در اوکراین بود که بیشتر پاسخ دهندگان (56 درصد) معتقد بودند هیچ تبعیضی علیه زنان مطلقه وجود ندارد. 6 کشور دیگری که بیشتر پاسخدهندگان معتقد بودند تبعیض علیه زنان مطلقه اندک است، عبارت بودند از فرانسه (74 درصد)، روسیه (58 درصد)، اندونزی (63 درصد)، آمریکا (60 درصد)، نیجریه (56 درصد) و تایلند (55 درصد).
سالهای طولانی غصه
تقریباً همه مردم عراق در نتیجه اشغال کشورشان به نوعی بازنده شدهاند، اما هیچ کس به اندازه زنان لطمه نخورده است. یکی از آشکارترین علائم این وضع، شمار بسیار زیاد بیوگان است.
به گزارشای پیاس، کانال خبری الشرق الاوسط در اواخر سال 2007 اعلام کرد 3/2 میلیون زن بیوه در عراق زندگی میکنند. این افراد بر اثر مرگ بیش از نیم میلیون مرد در جنگ هشت ساله با ایران، کشته شدن افراد زیادی در دوره اشغال عراق و از بین رفتن دیگر مردان بر اثر عوامل طبیعی بیهمسر شدهاند. منبع این آمار گروه عراقیات (زنان عراقی) اعلام شده است. یک استاد دانشگاه دیاله گفت: بیوه بودن در عراق امروز به معنای مرده بودن است، چون مسئولیتهای عظیمی بر دوش بیوگان قرار میگیرد. زنان بیوه نه فقط قربانی اشغال بلکه سنتهای اجتماعی هستند.
از زنان انتظار نمیرود اشتباه کنند و اگر اشتباه کنند، به ندرت اشتباهاتشان بخشیده میشود. به راحتی آنان را صرفنظر از وجود مدرک به ارتکاب کارهای بد متهم میکنند. زنان بیوه با کشمکش سختی روبهرو هستند که فراتر از ضایعهای است که باید تحمل کنند. آنان به راحتی نمیتوانند کار کنند یا حتی کارهای عادی زندگی را انجام دهند. کارشناسان میگویند وقتی که زنی این مقررات را زیر پا میگذارد، احترام دیگران را از دست میدهد و ممکن است از وی بدگویی کنند. دلیل این امر آن است که بیشتر جامعه روستایی عراق بدوی و تحصیلنکرده است. یک روحانی در همین ارتباط گفت: اسلام آزادی شایستهای به زنانی که همسر خود را از دست دادهاند، میدهد، اما مردم بهعلت نادانی، محدودیتهای زیادی را بر آنان اعمال میکنند.
در طول اشغال، زندگی میلیونها نفر از هم پاشیده است. دو سازمان غیردولتی در آمریکا و انگلیس شمار کسانی را که در نتیجه اشغال این کشور جان خود را از دست دادهاند، به دست کم 2/1 میلیون نفر برآورد کردهاند.
این امر آثار ویرانگری داشته است. مرد نوعاً نانآور خانواده است و مرگ وی باعث میشود همسر وی وظیفه دیگری را به دوش بگیرد، یعنی کسب درآمد به علاوه مراقبت از کودکان و خانهداری، ضمناً باید آن طور که از یک بیوه انتظار میرود، رفتار کند. یک زن که همسرش کشته شده است، از مشقتهای غیرقابل تصور خود سخن گفت. وی گفت: پنج بچه دارم. بزرگترین آنها 11 و کوچکترین آنها 2 ساله است. مسئولیت بزرگی بر عهدهام قرار گرفته است، چون شغلی ندارم و شوهر متوفایم نیز حقوق ندارد.
زندگی به شکل وحشتناکی سخت شده است. باید علاوه بر غم از دست دادن شوهر، با رنج دیگری یعنی تنهایی و مسئولیت خانوادهای بزرگ کنار بیایم. لحظات خوشی در سالهای طولانی غصه بسیار اندک است. اشغال بار سنگینی را بر دوش همگان گذاشته است. زن دیگری که شوهرش دو سال پیش در ایستگاه بازرسی در خیابان اصلی شهر بعقوبه مرکز استان دیاله کشته شد، گفت که زندگیاش جهنم شده است. وی گفت: شوهرم همه زندگیام بود. وی تاجر برجستهای در بعقوبه بود. شبهنظامیان 50 هزار دلار برای آزادی وی طلب کردند. پول را دادم، اما شوهرم برنگشت. جنازهاش را در سردخانه یافتم. حالا پس از پایان زندگی مرفهی که با شوهرم داشتم، از خویشاوندان استمداد میکنم، اما کسی به من یا چهار بچهام توجه نمیکند. ما را فراموش کردهاند.
ترس از مرگ سبب میشود تا ترس از بلایی که ممکن است بعداً بر سر خانواده مرد بیاد، تشدید شود. یک مرد گفت: نگران و متوحش هستم که شاید کشته شوم و خانوادهام در این دنیای بیقانون تنها بمانند. آنان همه چیز من هستند. نمیخواهم بعد از من زجر بکشند. دولت توجه زیادی به وضعیت دشوار زنان بیوه نمیکند. اگر شخصی در جریان تیراندازی یا خشونت کشته شود، 2 هزار دلار به خانوادهاش پرداخت میشود. کارشناسان میگویند این مبلغ مشکلی را حل نمیکند و راه حل آن است که به این خانوادهها، مبلغی ماهانه پرداخت شود.